Wpisywanie przedmiotów w formy geometryczne.

Po dobraniu odpowiedniego kadru przechodzimy do szkicowania. Dobrze jest wykonać ćwiczenie polegające na powiązaniu obu etapów i wykorzystać wiedzę w praktyce – proponuję studium kompozycji składającej się z dwóch elementów.

Rozpoczynamy od przeanalizowania proporcji pomiędzy poszczególnymi obiektami. Decydujemy, jaka figura geometryczna obejmie cały schemat rysunku. Następnie szkicujemy wybraną figurę geometryczną na papierze i dzielimy ją na mniejsze części – każdy element stanowi jedną figurę geometryczną lub część całości. Kiedy już zadecydujemy o ułożeniu elementów i ich wzajemnych proporcjach, możemy zacząć rysować kontury form geometrycznych, kreśląc w miarę postępu pracy coraz bardziej precyzyjne linie.

Kompozycja.

Trzecim elementem, o którym zawsze trzeba pamiętać przy szkicowaniu poza kadrowaniem i wpisywaniem elementów w figury geometryczne, jest kompozycja., czyli znalezienie swoistej równowagi pomiędzy obiektami a przestrzenią, w której się one znajdują.

Chociaż kompozycja może być kwestia bardzo subiektywną, istnieje szereg norm ułatwiających ustalenie wyważonej kompozycji. A zatem elementy znajdujące się na rysunku nie mogą być zbyt scentralizowane i skupione wokół siebie, nie powinny tez znajdować się zbyt daleko od siebie, celem kompozycji jest zatem ujęcie form w charakterystycznym i przemyślanym układzie.

Kompozycja i kadr.

Kadrowanie i kompozycja są ze sobą powiązane, a ich stosowanie ściśle łączy się z praktyką malarską. Im częściej rysujemy lub malujemy, tym większej wprawy nabieramy i kadrowaniu i kompozycji. Po pewnym czasie będziemy intuicyjnie wybierać punkty skupienia uwagi i odnajdywać równowagę pomiędzy elementami danej kompozycji, ale do tego potrzebne są proste szkice.

Kompozycja zależy również od tematu, formatu papieru, a nawet zamiarów artysty, ale trzeba pamiętać, że prawidła kompozycyjne dotyczą każdego motywu: postaci ludzkiej, martwej natury czy pejzażu.

Kompozycja w pejzażu zależy od wybranego przez nas kadru. Kiedy przystępujemy do pracy nad pejzażem, musimy mieć na uwadze to. Że trudno będzie przestawić poszczególne elementy krajobrazu, na przykład zmienić pozycje chmury czy drzewa. Oczywiście, jeśli uznamy, że da to pożądany efekt, możemy to zrobić na rysunku. Nie chodzi przecież o odwzorowywanie rzeczywistości, ale o jej tworzenie. Jeśli rysunek pięknego pejzażu z jakiegoś powodu nam się nie uda, a jeszcze nie wiemy dlaczego tak się stało, przyczyn należy szukać w równowadze między formami, a przede wszystkim, w kadrze – być może tam znajdziemy błąd.

Dobre i złe kadry.

Na rysunkach u dołu widać różne ujęcia pejzażu i efekt kompozycyjny. W celu narysowania tego pejzażu wybrano kadr prostokątny; następnie narysowano linię horyzontu określając tym samym główny punkt odniesienia; od linii horyzontu pociągnięto falistą linię rzeki, a przy tej linii dorysowano resztę elementów prostym i szybkim ruchem ręki. Na dwóch pierwszych rysunkach widać, że rzeka przesunięta jest w kadrze na lewą stronę, natomiast na trzecim rysunku rzeka jest w środkowej części kadru, co zaburzyło równowagę i zmniejszyło zdecydowanie dynamikę kompozycji.

Kompozycja i linie pomocnicze.

Kompozycję planujemy, szkicując linie pomocnicze, które określają proporcje i odległości pomiędzy elementami tematu a liniami określającymi wybrany przez nas kadr. Do rozplanowania przestrzeni kompozycji stosuje się zwykle linie środkowe albo linie przekątne.

Jak widać na załączonych obrazkach, bardzo łatwo jest dobrać nieodpowiedni kadr, prezentując np. wszystkie elementy we fragmentach, obiekty nałożone na siebie lub obiekty wychodzące poza kadr. Schemat ten różni się znacząco od kompozycji symetrycznych, skupionych w środku kadru, z elementami o przybliżonej wielkości, jakie do tej pory rozpatrywaliśmy.

Zauważcie, że patrząc na temat tak, by jedne przedmioty znajdywały się za innymi, przełamujemy monotonię i symetrię, w zamian zaś zyskamy ciekawe ujęcie kompozycyjne.

Miary i kompozycja.

Umiejętność komponowania jest ścisłe powiązana z wpisywaniem przedmiotów w formy geometryczne oraz z baczną obserwacją tematu – wszystkie te umiejętności zdobywamy z czasem, w praktyce. Wpisywanie obiektów w figury geometryczne powinno również służyć do ustalenia odległości i proporcji pomiędzy rożnymi elementami, innymi słowy, kiedy pracujemy nad kompozycją wewnątrz trójkąta, wszystkie obiekty wpisane w trójkąt powinny zachować pomiędzy sobą odpowiednie proporcje i odległości. Kształty i linie, ułatwiające pracę nad komponowaniem obrazu, są zarazem liniami wskazującymi wielkość każdego z elementów.

Iluzja głębi przestrzennej w rysunku i malarstwie.

Dlaczego mamy wrażenie, ze obiekt ulokowany w górnej części zdjęcia czy obrazu jest dalej, chociaż wszystko jest umieszczone na płaszczyźnie papieru? Wrażenia zmysłowe czerpiemy z nabytych doświadczeń, z tego, w jaki sposób nauczyliśmy się patrzeć. A zatem im wyżej znajduje się dana rzecz, tym dalej ja postrzegamy. Zazwyczaj to, co znajduje się dalej, powinno być usytuowane bliżej linii horyzontu. O innych aspektach tworzenia iluzji głębi przestrzennej, między innymi o skali obiektów i o sile kontrastów, która słabnie wraz z oddaleniem, będzie w kolejnych lekcjach.