Linie pomocnicze w rysunku i malarstwie

Linie pomocnicze. Pierwsze kroki.

Pierwsza fazą rysowania lub malowania jest zredukowanie przedmiotów do prostych form geometrycznych: prostokąta, kwadratu czy koła. Ułatwia to pracę twórczą, zwłaszcza niedoświadczonym rysownikom. Geometria może być niezastąpioną metodą tworzenia kompozycji i wpisywania form w siatkę rysunkową. Upraszczanie modeli do form geometrycznych pozwala skupić uwagę na harmonii i proporcjach całości, aby następnie móc przejść do analizowania szczegółów. W tej części poćwiczymy proces redukowania rozmaitych elementów do form podstawowych w celu zorganizowania i ułatwienia procesu rysowania. Na początku poćwiczymy tylko rysunek, w kolejnych częściach naszych lekcji dowiecie się, jak zaplanować kompozycję rozmaitych dzieł: rysunku, obrazu czy tez kolażu.

Linie pomocnicze wyznaczające strukturę kompozycji.

Gdy rozpoczynamy prace nad tworzeniem dzieła, bez względu na rodzaj wybranej techniki czy format podobrazia, podejmujemy decyzję, co do wyboru motywu i umiejscowienia go na płótnie. Teraz będziemy skupiać uwagę na najprostszym sposobie odwzorowania przedmiotu. Pierwszą kwestią jest najczęściej „ogołocenie” rzeczy ze wszelkich zbędnych szczegółów, które mogą zaburzyć dostrzeżenie istoty sprawy. A istotą rysunku jest przecież kształt. Wszystkie obiekty bez wyjątku można zredukować do podstawowych form geometrycznych. Nawet jeśli konfiguracja jest niezwykle złożoną można ja rozłożyć na części pierwsze: na trójkąty, kwadraty lub koła.

Aby zacząć dobrze rysować lub malować powinniśmy nauczyć się patrzeć na otaczający nas świat w zupełnie inny sposób. Gdy widzimy sygnalizator świetlny na przejściu dla pieszych, nie zwracamy uwagi na jego kształt: czy jest walcowaty czy też trójkątny, nie patrzymy tez na jego proporcje. Dla nas najważniejszy jest w tym momencie kolor wyświetlany na semaforze. A gdybyśmy go chcieli narysować, musielibyśmy położyć nacisk na inne kwestie, a mianowicie na kształt i proporcje sygnalizatora.

Wystarczy przeanalizować następujące porównanie, aby zrozumieć proces redukowania przedmiotów do prostszych form geometrycznych. Jeśli włożymy przedmiot do skrzynki zrobionej na miarę, przedmiot ten będzie przylegał do ścianek, chociaż może się zdarzyć, że niektóre elementy nie będą dotykać skrzynki. A zatem, co by było łatwiej narysować: przedmiot czy skrzynkę? Z góry zakładamy, że skrzynka reprezentuje kształt mniej złożony niż przedmiot. Na tej samej zasadzie rozpoczynamy proces twórczy – od zaobserwowania podstawowych zewnętrznych kształtów, później zaś wpisujemy przedmiot w naszą „skrzynkę”, czyli w formę prostopadłościanu, albo dwuwymiarowego prostokąta.

Ćwiczenie z zakresu przedstawiania prostych kształtów geometrycznych, które składają się na dany przedmiot, jest jednym z ważniejszych elementów procesu tworzenia. Jest to bardzo przydatna umiejętność. Po zredukowaniu poszczególnych elementów rysunku do dwóch wymiarów, skomplikowane przedmioty takie jak syfon, kieliszek do wina, czy but zachowują proporcje, które są związane z prostymi figurami geometrycznymi: z kwadratem, trójkątem czy prostokątem. Wpisanie tych rzeczy w wyżej wymienione figury geometryczne i ustalenie odległości pomiędzy rożnymi elementami przedmiotu pozwoli na osiągnięcie większej precyzji w rysowaniu.

Podstawowe kształty

Trójkąt.

Każdy z nas wie jak wygląda trójkąt i potrafi go bez problemów narysować. W dalszej części przeanalizujemy dogłębnie ten wielokąt. Trójkąt składa się z trzech boków, a ponadto może przybierać różne formy, w zależności od stopnia rozwarcia kątów.

Trzy linie przecinające się ze sobą zawsze stworzą trójkąt, ale najważniejszą kwestią do zapamiętania jest umiejętność rozróżniania rodzaju trójkąta, w który chcemy wpisać przedmiot.

Wychodząc od narysowania tej niezwykle prostej formy, możemy bez trudu kreślić inne, nieco bardziej skomplikowane. W obrębie trójkąta można zawrzeć przedmioty o skomplikowanych kształtach.

Kwadrat i prostokąt.

Kwadrat oraz prostokąt to niezwykle proste formy do odtworzenia, w które często można wpisać inne, bardziej skomplikowane figury złożone z kół i trójkątów.

Kwadrat i prostokąt rysujemy w ten sam sposób, co trójkąt. Wystarczy nakreślić linie proste, które będą się przecinały tym razem pod kątem prostym. Kształt prostokąta umożliwia określenie kształtu całego motywu i rozmieszczenie wszystkich elementów, składających się na rysunek wewnątrz czworoboku. Na początku prawie wszystkie podłoża stosowane do rysowanie i malowania maja kształt prostokąta, dlatego tez warto się zaznajomić z tym interesującym czworobokiem, aby ułatwić sobie pracę nad kompozycją.

Koło i owal.

Koło jest jedną z najprostszych i najlepiej rozpoznawalnych kształtów. Rysowanie koła może jednak przysporzyć więcej problemów niż rysowanie formy złożonej z linii prostych. Dlatego też w odróżnieniu od linii prostych koło kreśli się wyprostowaną ręką. Aby mieć większą kontrolę nad tą metodą, należy jak najwięcej ćwiczyć. Jednym ze sposobów na narysowanie koła jest zastosowanie jednego pociągnięcia, a następnie skorygowanie ewentualnych błędów. Trzeba przy tym pamiętać, że ruch ręki ma być zdecydowany, kreskę rysujemy, ruszając całą ręką od pachy, ale nadgarstek trzymamy sztywno. Jeśli efekt ni jest zadowalający, zawsze możemy posłużyć się szablonem zrobionym z wazony lub małego talerzyka, zalecamy jednak intensywne ćwiczenia nad osiągnięciem satysfakcjonujących rezultatów, czyli kształtu w miarę możliwości jak najbardziej okrągłego.

Kolejnym sposobem na rysowanie koła jest narysowanie kwadratu, następnie wpisanie w jego wnętrze koła. Trzeba przy tym zaznaczyć, że jest to faza wstępna wpisywania i należałoby się postarać o dopracowanie rysunku.

Zarówno koło, jak i trójkąt stanowią podstawowe formy, które mogą służyć za bazę do rysunków bardziej złożonych. A zatem, gdy rysujemy pomarańczę lub wazon bez wpisania ich wcześniej wkoło, ich kształt może ulec zmianie.

Owal wyróżnia się spośród wszystkich złożonych figur geometrycznych tym, ze podobnie jak koło wymaga opanowania techniki kreślenia. Pamiętajmy o tym, że w owal można wpisać rozmaite elementy, których nie da się zawrzeć w innych formach geometrycznych. Tak jest na przykład, jeśli rysujemy awokado, jajko czy inny okrągły przedmiot widziany z perspektywy.

Można ułatwić sobie pracę nad rysowaniem owalnej formy przez nakreślenie prostokąta, a następnie wpisanie w niego owalnego przedmiotu.

Łączenie form.

Po przeanalizowaniu różnych sposobów wpisywania elementów w proste figury geometryczne nasuwa się pytanie jak należy połączyć formy, aby otrzymać zbiór elementów nieco bardziej złożonych. Dość często się zdarza, zwłaszcza w przypadku martwej natury, że na rysunku pojawiają się różne przedmioty wpisane w różne formy. Połączenie ich w jedną, harmonijną całość to nie lada wyzwanie, a należy zaznaczyć, że jest to niezwykle istotna kwestia.

Przy planowaniu kompozycji rysunku pamiętajmy o tym, że formy geometryczne będziemy stopniowo dopracowywać. Najpierw tworzymy tymczasowe linie pomocnicze, które umożliwiają zbudowanie form złożonych i zrównoważą całość, a po zakończeniu szkicu zmazujemy je gumką. Najlepiej zrozumiemy ten proces, wykonując proste ćwiczenie na utworzenie kompozycji z trzech figur geometrycznych (koła, trójkąta, i prostokąta), a następnie wpisanie w nie konkretnych przedmiotów. Szkicować figury geometryczne należy szybko i bez zbędnych szczegółów, umieszczając je wcześniej w prostokącie, który obejmie cały rysunek. Dzięki tym prostym figurom geometrycznym szybciej uzupełnimy elementy rysunku, wpisując je w formy podstawowe. Na końcu pozbywamy się wszystkich zbędnych linii.

Rozdzielanie form.

Skomplikowane elementy zawsze de się zredukować do prostych form geometrycznych. Po naszkicowaniu formy głównej można w nią wpisać inne elementy, które będą tworzyły jedną całość. Jak widzimy, możemy tworzyć dzieło na dwa sposoby, przez łączenie form prostych lub rozdzielenie form złożonych na proste i wpisywanie ich w podstawowe figury geometryczne.

Artysta musi nauczyć się patrzeć na model całościowo, ale też dostrzegać szczegóły. Na początku powinien przedstawić kształt przedmiotu i ulokować go w przestrzeni, następnie ustalić proporcje wewnętrzne, a na końcu zaś połączyć jedno z drugim.

---