Historia malarstwa olejnego

Artykuł ten poświęcony jest historii malarstwa olejnego, które od wczesnych lat piętnastego stulecia stało się niezrównaną techniką twórczą artystów. Przez wieki, wraz ze zmieniającymi się stylami, artyści nieustannie dążyli do osiągnięcia doskonałości artystycznej, co prowadziło ich do eksperymentów związanymi z rozwojem malarstwa olejnego. W wyniku tych badań artystycznych osiągnięto zadziwiające mistrzostwo i uwydatniono nowe możliwości ekspresji i techniki w tej dziedzinie.

Historia malarstwa olejnego to przede wszystkim historia tego procesu rozwoju, kształtowana przez najwybitniejszych twórców tego medium. W niniejszym artykule skoncentrujemy się na malarzach, których prace stanowią świadectwo przebiegu tego historycznego procesu, ilustrując zarówno różnorodność stylów, jak i ewolucję samej techniki malarskiej.

Malarstwo niderlandzkie

Odkrycie i doskonalenie techniki olejnej przez Jana van Eycka

Jan van Eyck jest uważany za twórcę malarstwa olejnego, choć dzisiaj wiemy, że ta technika istniała już wcześniej. Nie ulega jednak wątpliwości, że to właśnie Jan van Eyck doprowadził malarstwo olejne do wyjątkowej doskonałości.

Van Eyck był najważniejszym artystą pierwszego okresu szkoły flamandzkiej. W latach 1422-1424 pracował w Hadze, a w 1425 roku otrzymał tytuł malarza księcia Burgundii. Następnie przeniósł się do Brugii, gdzie zmarł w lipcu 1441 roku.

Odkrycie i doskonalenie techniki

Według legendy, pewnego dnia młody Jan zauważył z niezadowoleniem, że obraz namalowany temperą rozcieńczoną olejem, który pozostawił na słońcu do wyschnięcia, popękał. Wtedy artysta nieustannie poszukiwał oleju, który wysychałby w cieniu. Po licznych próbach odkrył mieszankę oleju lnianego i białego werniksu z Brugii, dzisiejszej terpentyny. Dzięki tej substancji artysta uzyskał farbę o kontrolowanej gęstości i rozcieńczalności, która schnęła wystarczająco wolno, umożliwiając mu dokonywanie poprawek.

Jan van Eyck nie tylko doskonalił technikę malarstwa olejnego, ale także osiągnął w niej mistrzostwo. Przykładem tego jest obraz na stronie sąsiedniej, namalowany przez niego w 1434 roku, czyli ponad 500 lat temu. Choć przedstawiony tutaj egzemplarz jest wysokiej jakości reprodukcją, nie oddaje w pełni oryginału. Obraz ten zachował się znakomicie, kolory są nadal intensywne, a wszystkie detale są świeże i pełne blasku, jakby praca została niedawno ukończona.

Twórczość Jana van Eycka to połączenie techniki i wirtuozerii. Artysta precyzyjnie przedstawił grę światła na formach, oddając szczegóły ubrań, mebli, drewnianych desek podłogi i innych elementów. Na jednym z najlepszych portretów, obok podpisu artysty, możemy przeczytać łacińską inskrypcję: „najlepsze co mogłem namalować”.

Jan van Eyck a szkoła flamandzka

Razem z mistrzem z Flemalle i Rogierem van der Weydenem, innymi wielkimi mistrzami szkoły flamandzkiej tamtej epoki, Jan van Eyck jest jednym z głównych przedstawicieli nowej, realistycznej wizji północnego renesansu. Van Eyck propagował ideę malowania mężczyzn, kobiet, drzew i pól tak, jak wyglądają w rzeczywistości. To właśnie wtedy narodziła się wielka tradycja malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, którą kontynuowali tacy artyści jak Memling, Bouts, Bosch, Bruegel, Rubens, van Dyck i Rembrandt.

Wpływ szkoły flamandzkiej nie ograniczał się tylko do geograficznego obszaru, lecz rozprzestrzenił się także na malarstwo renesansowe północnych Włoch i Hiszpanii. Niektórzy pisarze twierdzili nawet, że sam Velázquez inspirował się niektórymi flamandzkimi obrazami, w tym również pracami Jana van Eycka, do których miał dostęp dzięki znajdującym się w hiszpańskich kolekcjach. Bez względu na to, czy to prawda, obrazy Jana van Eycka były podziwiane przez wielu największych artystów.

Mistrzowie malarstwa w epoce renesansu

Leonardo da Vinci: Odkrywca nowych wymiarów w malarstwie olejnym

Włoskie korzenie malarstwa olejnego

We Włoszech malarstwo olejne zaistniało dzięki flamandzkiemu artyście Justusowi z Gandawy. Jednak to dzięki twórczości wielkiego malarza Leonardo da Vinci, ta nowa technika odniosła swoje największe sukcesy.

Leonardo da Vinci urodził się w 1452 roku w malowniczej dolinie rzeki Arno niedaleko Florencji. Początki jego kariery artystycznej miały miejsce we Florencji, gdzie pracował w warsztacie Andrei del Verrocchio. Wśród młodych artystów, którzy otaczali Leonarda, byli tacy wybitni twórcy jak Botticelli, Perugino, Ghirlandaio czy Filippino Lippi. To było jedno z najjaśniejszych artystycznych pokoleń wszech czasów, a już w wieku 20 lat Leonardo zyskał uznanie jako mistrz.

Uniwersalne zainteresowania Leonarda da Vinci

Zainteresowania Leonarda da Vinci były niezwykle wszechstronne – od architektury, muzyki i hydrauliki, po geologię, botanikę i anatomię. Jednak to malarstwo zajmowało szczególne miejsce w jego sercu.

Leonardo napisał słynną książkę pt. „Rozprawa o malarstwie”, w której przedstawił swoje teorie i zasady dotyczące tej sztuki. Jeden z jego słynnych cytatów brzmi: „Staraj się być delikatny w swoim malarstwie, unikaj grubych konturów. Zauważ, że cienie i światło są ze sobą powiązane nie przez linie, ale przez coś na kształt obłoku dymu”. Te słowa zawierają jedną z najbardziej rewolucyjnych zasad w historii malarstwa – sfumato, czyli technikę zlewania konturu postaci i przedmiotów w perspektywie powietrznej obrazu.

Perspektywa powietrzna – Nowe wymiary obrazu

Prace Leonarda da Vinci były pierwszymi, w których zauważalny był efekt perspektywy powietrznej między przedmiotami, które stopniowo zlewają się ze sobą w tle. Aby osiągnąć ten efekt, artysta opracował precyzyjną technikę, polegającą na nakładaniu kolejnych warstw cienkiej farby, tworzących stopniowy zanik szczegółów, aż stawały się one ledwie widoczne.

Leonardo da Vinci nie tylko eksperymentował z malarstwem olejnym, ale także przyczynił się do jego rozwoju i doskonalenia. Jego arcydzieła, takie jak „Mona Lisa” czy „Ostatnia Wieczerza”, są doskonałymi przykładami jego innowacyjnej techniki malarskiej. Dzięki niemu malarstwo olejne stało się nie tylko środkiem wyrazu artystycznego, ale również narzędziem do tworzenia trójwymiarowej przestrzeni i optycznych iluzji.

Dziedzictwo Leonarda da Vinci w malarstwie olejnym jest niezwykle ważne i wpływowe. Jego prace inspirowały kolejne pokolenia artystów i miały ogromny wpływ na rozwój sztuki. Jako jeden z najbardziej wszechstronnych geniuszy renesansu, Leonardo da Vinci nie tylko wytyczył nowe ścieżki w malarstwie, ale także otworzył drzwi do nieograniczonej eksploracji i kreatywności w tym dziedzinie sztuki.

Malarstwo olejne w interpretacji Rafaela i Michała Anioła

W wieku dwudziestu sześciu lat Rafael był już tak znany jak Leonardo. To było wtedy, gdy papież Juliusz II wezwał go do Rzymu i powierzył mu pracę nad „Stanzą della Segnatura” w Pałacu Watykańskim, tym samym miejscu, gdzie Michał Anioł malował Kaplicę Sykstyńską.

Rafael i Michał Anioł podchodzili do malarstwa olejnego w podobny sposób. Zachowało się kilka niedokończonych kasetonów wykonanych przez Michała Anioła, które pozwalają zrekonstruować jego technikę malarską z dużą precyzją.

Na kasetonie przygotowanym z gessem (białe podłoże) Michał Anioł nakładał szarość cienkim pędzlem. Stosował podkład verdaccio (zielonkawy odcień znany od czasów malarstwa gotyckiego) na miejscach twarzy i jasnych tonów. Na tak przygotowanym podkładzie formował ciała różowymi pociągnięciami pędzla, a następnie malował na nim fragmenty szat, również pędzlem.

Przezroczyste stroje były kształtowane przez ciemniejsze i bardziej nasycone kolory lokalne oraz przez cienie, które były nieco jaśniejsze dzięki użyciu bieli. Michał Anioł, podobnie jak flamandzcy artyści, pracował nad różnymi częściami obrazu, kończąc całkowicie pewne fragmenty, podczas gdy reszta pozostawała w stanie szkicu.

Bellini, Giorgione i Tycjan: Rewolucja weneckiego malarstwa renesansowego

Wenecja, znana ze swojej bogatej tradycji artystycznej, zawsze była centrum innowacji i odkryć w świecie malarstwa. Jednym z kluczowych momentów w historii weneckiego malarstwa było przyswojenie techniki olejnej przez Giovanniego Belliniego pod wpływem Antonella da Messiny. Mówiono, że Messina spędził wiele czasu w Brugii, doskonaląc tę nową technikę, a Bellini był jednym z pierwszych artystów, którzy wprowadzili ją do weneckiej tradycji malarskiej.

Nowe elementy weneckiego malarstwa dzięki Belliniemu

Prace Belliniego miały ogromny wpływ na rozwój malarstwa weneckiego, zmieniając ewolucyjne tendencje i wprowadzając nowe elementy, takie jak efekt odbitego światła. Bellini umiejętnie łączył formy i miękkie kontury, tworząc obrazy o wyjątkowej głębi i atmosferze. Ten efekt odbitego światła, który Tycjan przyswoił od Messiny, był również widoczny w twórczości innego wybitnego wenecjanina, Giorgione. Historyk sztuki Vasari opisał Giorgionego jako artystę, który malował bezpośrednio na płótnie, uznając, że malarstwo bez odniesienia do rysunku jest najlepszym sposobem wyrażania swojej wizji artystycznej.

Giorgione, nazywany także „malarzem miłości i muzyki”, przyczynił się do dalszego rozwoju weneckiego malarstwa poprzez harmonijne kolory i delikatne formy. Jego prace emanowały subtelnym pięknem i wyjątkową atmosferą, która wydawała się przenikać obrazy. Giorgione był także nauczycielem Tycjana, który stał się jednym z najbardziej cenionych i wpływowych artystów swojej epoki.

Tycjan, dzięki swojemu długiemu życiu i wyjątkowemu talentowi, osiągnął status narodowego i międzynarodowego autorytetu, dorównując wielkim postaciom renesansu. Anegdota mówi, że cesarz Karol V oddał mu cześć, podnosząc jeden z pędzli, który upadł mistrzowi. Tycjan kontynuował ewolucję kierunku kolorystycznego, który miał swój początek u Belliniego i został rozwinięty przez Giorgione.

Twórczość Tycjana jako ewolucja weneckiej palety kolorystycznej

W przeciwieństwie do wpływu rysunków Michała Anioła, który pojawiał się sporadycznie w jego dziełach, Tycjan opierał swoje prace głównie na kolorze. Był mistrzem w tworzeniu form za pomocą koloru, sugerując przestrzeń i oddziałując na atmosferę obrazu. Jego twórczość zrewolucjonizowała malarstwo, wprowadzając miękkie formy, większą harmonię i naturalne kolory.

W późnym okresie swojej twórczości Tycjan eksperymentował z nowymi technikami malarskimi. Jego obrazy zyskały na jedności i chromatycznej harmonii, a technika impastu i frottage przyniosła im energetyczną i zadziwiającą prostotę. Prace Tycjana cechowały się grą światła i powietrza, złotym blaskiem późnopopołudniowego słońca oraz charakterystycznymi impastami. Ostatecznie, aby docenić pełnię jego dzieł, widz musiał cofnąć się i spojrzeć na nie z pewnej odległości, gdyż Tycjan doskonale wykorzystywał efekty optyczne i perspektywę.

W swoim bezpośrednim podejściu do malowania olejami, Tycjan zerwał z tradycyjną techniką opartą na jednolitym kolorze powierzchni i gładkości, wprowadzając przejścia między światłem a cieniem. Jego paleta kolorów była bogata i różnorodna, tworząc harmonię i piękno w jego obrazach. Dzieła Tycjana naprawdę wyprzedzały swoją epokę i stanowiły ważny kamień milowy w rozwoju malarstwa weneckiego.

Światło i cień baroku

Caravaggio i mroczna rewolucja w sztuce baroku

Michelangelo Merisi, znany jako Caravaggio, był postacią niezwykle kontrowersyjną, skłonną do wybuchów gniewu i często uwikłaną w problemy ekonomiczne i prawne. Jego życie było pełne burzliwości, ale to właśnie ten artysta włoskiego baroku zmienił oblicze malarstwa swojej epoki. W przeciwieństwie do popularnego manieryzmu, Caravaggio wprowadził nowe podejście, które wywarło ogromny wpływ na rozwój sztuki – mroczny światłocień, znany jako tenebryzm.

Caravaggio był jednym z pionierów malarstwa światłocieniowego, gdzie formy materii malarskiej były traktowane w sposób kontrastowy w partiach światła i cienia. Jego obrazy emanowały dramatyzmem i głębią dzięki zastosowaniu silnego kontrastu światła i ciemności. Postacie i przedmioty na jego płótnach nie były ideałami czy stworami wyobraźni, ale ukazywały zwyczajną rzeczywistość, czasem nawet wulgarną.

Rewolucyjne światłocienie w dziełach Caravaggia

Mistrzostwo Caravaggia przejawiało się w wykorzystaniu techniki olejnej, która pozwalała mu podkreślić kształt i fakturę przedstawianych form. Jego obrazy były niezwykle realistyczne i wiarygodne, oddając autentyczną prozaiczną rzeczywistość. Caravaggio odegrał kluczową rolę w rozwoju malarstwa barokowego, a jego wpływ był odczuwalny wśród wielu artystów.

Jego technika mrocznego światłocienia zainspirowała takich mistrzów jak Rembrandt, Velazquez, Rubens, de la Tour i Zurbaran. Ci artyści czerpali z jego innowacyjnego podejścia do kontrastu światła i cienia, tworząc dzieła o głębokim wyrazie emocjonalnym i realizmie.

Caravaggio, mimo swojego burzliwego życia i trudności, zostawił niezatarte piętno w historii sztuki. Jego rewolucyjne podejście do malowania wpłynęło na rozwój sztuki barokowej i nadal inspiruje artystów do dziś. Jego prace stanowią nieodłączną część dziedzictwa artystycznego i pozostają świadectwem geniuszu, który odważył się przedstawiać świat w zupełnie nowym świetle.

Mistrzowie światła: Harmonia i kontrast w pracach Rubensa i Rembrandta

Prace Rubensa są zadziwiająco spójne i harmonijne dzięki pewności ręki i ciągle doskonalonej technice. Na srebrzysto-szarym podobraziu Rubens malował nie tylko laserunkiem, ale również grubo kładzioną farbą; całość pokrywał później warstwami farby zmieszanej bezpośrednio na płótnie. Malował wprost na płótnie, nie czekając aż farba wyschnie, rozpoczynając i kończąc obraz podczas jednego posiedzenia, tak jak czynią to współcześni artyści. Praca była jednak poprzedzona mistrzowską kompozycją i rysunkiem.

W przeciwieństwie do Rubensa, Rembrandt nigdy nie wyjechał ze swego rodzinnego kraju – Holandii. Stwierdził, że niekoniecznie trzeba jechać do Włoch, aby poznać arcydzieła malarstwa. W Holandii, według Rembrandta, było wystarczająco dużo dzieł włoskich. Sam malarz był właścicielem znacznej kolekcji malarstwa i grafiki, którą w końcu musiał sprzedać, gdy zbankrutował.

Rembrandt był mistrzem światłocienia wprowadzonego, jak już widzieliśmy, przez Caravaggia. Stworzył typ kompozycji, której centralna część jest oświetlona bezpośrednim światłem, rozjaśniającym tylko tę część, pozostawiając resztę obrazu w ciemnościach. Rozświetlone fragmenty są bogate w grubo kładzioną farbę i gęsto traktowaną materię malarską. W ciemnych fragmentach obraz jest dużo bardziej przezroczysty, a formy nieostre. W przeciwieństwie do Caravaggia, Rembrandt używał bardzo ciepłego światła i zawsze próbował osiągnąć efekt bardziej emocjonalny i ekspresyjny niż w rzeczywistości u portretowanych osób.

Velazquez: Fascynujący realizm i światłocień w malarstwie

We wczesnych pracach Velazqueza widać wpływ światłocienia znanego z obrazów Caravaggia, które artysta kopiował. W Sewilli we wczesnych latach XVII w. Velazquez uprawiał realizm, różniący się jednak od tego, który przyniósł mu światowy rozgłos. W wieku 24 lat jego sława dotarła do Madrytu na dwór króla Filipa IV, który nadał mu tytuł nadwornego malarza. W Madrycie mógł studiować malarstwo w oparciu o kolekcję królewską, tam też spotkał Rubensa. Za jego radą postarał się o pozwolenie na wyjazd do Włoch i studiowanie malarstwa u włoskich mistrzów. Rozstrzygający wpływ na malarstwo Velazqueza mieli malarze weneccy, szczególnie Tycjan, oraz prace Rubensa. Velazquez stworzył styl malarski, w którym obrazy – jak to określił wielki historyk sztuki Ernst Gombrich – „należą do najbardziej fascynujących, jakie kiedykolwiek widziałem na świecie”.

Technika Velazqueza

Podobnie jak Tycjan, Velazquez malował na podobraziu zabarwionym różem weneckim. Zaczynał obraz od naszkicowania koniuszkiem pędzla kilku detali. Kontynuował pracę kolorując płótno różnymi szarościami, zależnie od rozłożenia na płótnie stref światła i cienia w momencie decydującym o kontraście koloru i formie. Velazquez pracował tak jak impresjoniści, pierwszymi pociągnięciami pędzla tworząc małe impasty sugerujące światło, zupełnie oderwane od całości, jeśli przyjrzeć się im z bliska, ale zakomponowane z nadzwyczajnym realizmem, gdy spojrzeć na dzieło z pewnej odległości. Jego najbardziej znane i prawdopodobnie najlepsze dzieło – Damy dworu – było namalowane w ten właśnie sposób. Gdy pisarz epoki romantyzmu Theophile Gautier zobaczył ten obraz po raz pierwszy, wykrzyknął: „Dobrze, ale gdzie jest obraz?!” Gautier sądził, że ogląda rzeczywistość.

Malarstwo przełomu XVII i XIX w.

Francisco de Goya i J.M.W. Turner: Rewolucjonistyczni geniusze malarstwa

Wielcy artyści zostawiają trwałe ślady w historii sztuki, a Francisco de Goya i J.M.W. Turner nie są wyjątkiem. Obydwaj malarze przyczynili się do rewolucji w swoich epokach, wprowadzając innowacyjne techniki i wyraziste wizje artystyczne.

Goya i jego wielkie inspiracje: Natura, Velazquez i Rembrandt

Francisco de Goya, hiszpański malarz, zapisał się w pamięci jako jeden z najbardziej wpływowych artystów swojego czasu. Jego słowa, że ma tylko trzech mistrzów – naturę, Velazqueza i Rembrandta – oddają głębokie wpływy, jakie odczuwał. Wieloma grafikami Goya stworzył kopie portretów namalowanych przez Velazqueza, a jego ostatnie obrazy pełne są wyraźnego światłocienia i atrybutów impastu. Goya potrafił spojrzeć na naturę w sposób niezwykle wnikliwy i pełen uczucia, co przekładało się na jego malarskie dzieła. W jego najlepszych pracach można dostrzec czysty kolor z minimalną ilością światłocienia, co prowadziło go bezpośrednio do osiągnięcia czystej formy. Jego obrazy stanowią arcydzieła, które na zawsze zapisują się w historii malarstwa.

Bogactwo światła i impastu: Wyjątkowa technika Turnera

J.M.W. Turner, brytyjski malarz i grafik, również odegrał kluczową rolę w rozwoju sztuki. Jego rewolucyjne podejście do malowania sprawiło, że został uznany za jednego z pionierów impresjonizmu. Jego technika, charakteryzująca się grubym impastem i niezwykle bogatym traktowaniem światła, została w pełni doceniona w momencie powstania tego kierunku artystycznego. Turner był w stanie wyczarować niezwykłe efekty za pomocą szerokich pociągnięć pędzla, które dodawały dynamizmu i intensywności jego obrazom. Jego prace emanują niesamowitą energią i siłą wyrazu, które wciąż inspirują współczesnych artystów.

Obaj artyści, Goya i Turner, pozostawili niezatarte ślady w historii malarstwa. Ich innowacyjne techniki, głębokie spojrzenie na świat i wyrazisty styl sprawiły, że ich dzieła są niezapomniane i nadal inspirują kolejne pokolenia artystów. Obydwaj zostali uznani za rewolucjonistów swojego czasu, którzy przyczynili się do przekształcenia i rozwoju sztuki. Ich twórczość to prawdziwe skarby, które kształtują nasze postrzeganie sztuki i otwierają nowe horyzonty w twórczym wyrażaniu.

Klasycyzm i romantyzm

Ingres i Delacroix: Kontrasty w malarstwie XIX-wiecznej Francji

Pierwsza połowa dziewiętnastego wieku we Francji była niezwykle dynamicznym okresem dla sztuki, a dwaj wybitni malarze – Ingres i Delacroix – przyczynili się do jej rozwoju w zupełnie odmiennych kierunkach. Ich twórczość stanowiła wyraz wyraźnego kontrastu: Ingres był mistrzem akademickiego rysunku i precyzyjnej formy, podczas gdy Delacroix reprezentował romantyczną estetykę, skupiającą się na ekspresji koloru. Choć obaj artyści korzystali z techniki olejnej, ich podejście do malowania było zupełnie różne.

Ingres: Perfekcja formy i precyzja rysunku

Ingres malował płynnymi pociągnięciami pędzla, łącząc technikę laserunku z półimpastem. Jego prace cechowały się niezwykłą starannością i precyzją form. Wierzył w konieczność starannego modelunku, a kolory w jego obrazach wydawały się żywe, przejrzyste, czyste i nieskazitelne. Ingres czerpał inspirację z dzieł „boskiego Rafaela” i przez całe życie dążył do naśladowania włoskiego mistrza w kwestii doskonałości i harmonii.

Delacroix: Wyrazistość koloru i ekspresja emocji

Delacroix natomiast wykorzystywał kolor do tworzenia formy, poszukując silnych kontrastów. Dla niego rysunek był przede wszystkim wyrazem ruchu. Twierdził, że prawdziwy rysownik potrafi zarysować całą postać, zaczynając od góry. Charakterystycznymi cechami jego malowideł były impasty, frottage i proste pociągnięcia pędzla. Jego rysunek był prosty, stanowił szkielet kompozycji, gdzie kontur na przemian pojawiał się i znikał. Delacroix przejął ten ruch i gest od mistrza dynamicznej kompozycji – Rubensa.

Ostateczne zwycięstwo koloru: Dziedzictwo artystyczne Ingresa i Delacroixa”

Ingres i Delacroix zawsze byli przeciwnikami, reprezentującymi różne estetyki i szkoły myślenia. Po ich śmierci, wraz z nadejściem impresjonizmu, przewaga przeszła na stronę Delacroix. Kolor zwyciężył jako wyraz emocji i subiektywnego spojrzenia artysty.

Podsumowując, obaj artyści, mimo przeciwności i różnic w swoim podejściu, zostawili trwały ślad w historii sztuki. Ich twórczość miała znaczący wpływ na rozwój malarstwa i przyczyniła się do dalszych poszukiwań artystycznych, które zaowocowały pojawieniem się nowych kierunków i rewolucji w sztuce.

Impresjonizm poza granicami

Nowe ścieżki artystycznego wyrazu: Manet, Monet i impresjonizm

W XIX wieku jednym z najważniejszych wydarzeń artystycznych w Paryżu była coroczna wystawa sztuk pięknych znana jako „Salon”. To prestiżowe wydarzenie przyciągało uwagę społeczeństwa, a o wyborze obrazów prezentowanych na wystawie decydowało akademickie jury.

W roku 1863 „Salon” stał się areną skandalu, gdy jury odrzuciło około tysiąca obrazów i rzeźb. W związku z tym kontrowersyjnym wydarzeniem zorganizowano tzw. „Salon Odrzuconych”, gdzie publiczność miała możliwość zobaczenia prac artystów, którzy później stali się mistrzami impresjonizmu.

Edouard Manet i Claude Monet byli często odrzucani i niezrozumiani przez ówczesne jury. Manet eksperymentował z formą, szukając sposobu wyrażenia jej za pomocą koloru. Jego obrazy, z wyjątkiem tych z ostatniego okresu twórczości, powstawały głównie w pracowni. Natomiast Monet porzucił malowanie w zamkniętych pomieszczeniach i wyruszył na plener. To był prawdziwie rewolucyjny krok w czasach, gdy malarstwo akademickie dominowało i było nieodłączną częścią sztuki.

Obydwaj artyści wytyczyli nowe ścieżki artystycznego wyrazu, pokazując, że sztuka może być tworzona poza konwencjami i sztywnymi regułami. Ich wybitne osiągnięcia stały się kamieniami milowymi dla impresjonizmu, ruchu artystycznego, który zmienił oblicze malarstwa.

„Salon” i „Salon Odrzuconych” to wydarzenia, które zrewolucjonizowały paryską scenę artystyczną i otworzyły drogę dla artystów niezgodnych z panującymi normami. Dzięki temu świat mógł odkryć talent i innowacyjność artystów, którzy stali się później ikonami impresjonizmu. Ich odwaga i determinacja zainspirowały kolejne pokolenia artystów do tworzenia dzieł, które przekraczały granice i zdefiniowały nowe kierunki w sztuce.

Walka z losem i poszukiwanie prawdy: Malarstwo van Gogha i Cézanne’a

Vincent van Gogh i Paul Cézanne zajmują wysokie miejsce wśród wielkich artystów. Łączy ich coś jeszcze – przez większą część swojego życia obaj byli uważani za niewielkie talenty. Cézanne zrezygnował z wystawiania swoich prac w Paryżu, zniechęcony obraźliwymi atakami prasy i publiczności. Zirytowany i zamknięty w sobie, skupił się na doskonaleniu swojego malarstwa, pragnąc pozostawić po sobie trwałe dzieło. Cézanne pragnął – jak sam określił – „przemienić tę impresję w coś trwałego, co przetrwa lata tak jak sztuka w muzeach”, uczynić impresjonizm kierunkiem trwałym jak podobne w przeszłości.

Van Gogh sprzedał w swoim życiu tylko jedno swoje dzieło – „Czerwone pole winogron w Arles” za 400 franków. W 1990 roku dom aukcyjny Sotheby’s w Nowym Jorku sprzedał na aukcji jego płótno „Lilie” za 53,9 miliona dolarów. Chociaż pod koniec życia van Gogh zdobył pewne uznanie krytyków, to jego życie było nieustanną walką z losem, aby osiągnąć swoją osobistą wizję formy i koloru na płótnie.

Odkrywanie autentyczności: Techniczne przełomy w sztuce van Gogha i Cézanne’a

Klasyczne malarstwo olejne definitywnie zakończyło się wraz z nadejściem impresjonizmu, zwłaszcza Cézanne’a i van Gogha. Porzucili oni techniczne przygotowania związane z techniką, takie jak laseryt i grisaille; malowali bezpośrednio na płótnie. Sztuka van Gogha i Cézanne’a opierała się całkowicie na harmonii ich obrazów z ich obserwacjami oraz ich formalną wyobraźnią. Nie stosowali żadnych technicznych sztuczek, wszystko malowali na kolejnych, nowych płótnach.

Dla publiczności i krytyków brak tajemnic technicznych był oznaką nieudolności. Dla nas, sto lat później, oznacza to czystość i autentyczność ich prac.

Kolory i formy: Dekoracyjne malarstwo Henriego Matisse’a i fowistyczne poszukiwanie ekspresji

Henri Matisse, jeden z najwybitniejszych malarzy XX wieku, powiedział: „Chciałem, aby moje malarstwo było jak łóżko, na którym człowiek mógłby odpocząć po ciężkim dniu i odetchnąć”. Matisse dążył do tego, aby jego dzieła malarskie były dekoracyjne, jednocześnie wyrażając ekspresję zmysłowych form postaci i przedmiotów. W 1905 roku Matisse, razem z innymi artystami, zaskoczył Paryż wystawą obrazów, których kolory były tak zaskakujące i intrygujące jak ich kompozycja. Grupa tych artystów była nazywana fowistami, czyli „dzikimi bestiami”. Podczas gdy impresjoniści malowali na plenerze, podążając za swoimi wrażeniami wzrokowymi, fowistyczni malarze skupiali się na abstrakcyjnych detalach i poszukiwali najbardziej niezwykłych kombinacji kolorystycznych.

Matisse malował wnętrza, w których dominował pojedynczy kolor, tak jak czerwień lub niebieski, rozprzestrzeniający się na całym obrazie. Jego prace nie uwzględniały światłocienia, a forma była opisywana za pomocą linii rysunku bez wypełnienia.

Kubizm: Rewolucyjny krok w sztuce

Picasso: Ewolucja twórczych możliwości i rewolucja w malarstwie

Picasso był jednym z wielkich artystów dwudziestego wieku. Wspólnie z francuskim malarzem Georgem Braquem zapoczątkował malarstwo kubistyczne, który stał się jednym z najbardziej wpływowych stylów sztuki nowoczesnej. Jednak jego twórcze możliwości stale się rozwijały, a nowe formy i kolory nieustannie pojawiały się w jego wyobraźni przez całą karierę artystyczną. Deformacje, którym Picasso poddawał realistyczne formy, nie wynikały z braku umiejętności czy niezręczności. Dowodem na to są prace, które stworzył przed okresem kubizmu, w czasie tzw. okresów niebieskiego i różowego. Wówczas Picasso traktował rysunek i kolor w sposób konwencjonalny, a tematykę czerpał z życia codziennego.

Jeśli chodzi o zasady malarskie, Picasso z pewnością nie trzymał się ich ścisło. Jego sposób malowania może wydawać się chaotyczny na pierwszy rzut oka, z poprawkami, nakładającym się kolorem i zmianami w kompozycji. Picasso zawsze poddawał się swojemu instynktowi malarskiemu, niezależnie od reguł. Jednakże, ten instynkt wymagał solidnego wsparcia warsztatowego. Artysta rezygnował z poprawności malarskiej, jeśli uznawał to za konieczne.

---